Partnerstwa europejskie łączą Komisję Europejską z partnerami prywatnymi i publicznymi w celu przeciwdziałania najważniejszym wyzwaniom Europy poprzez wspólne inicjatywy badawcze i innowacyjne. Są kluczowe dla programów Horyzont Europa i Euratom oraz wpływają na osiąganie priorytetów UE. Integracja partnerów z obu sektorów minimalizuje ryzyko powielania inwestycji i redukuje fragmentację krajobrazu badań i innowacji w UE.
Partnerstwa są zgrupowane w ramach następujących głównych obszarów tematycznych, które są jednocześnie klastrami tematycznymi programu Horyzont Europa:
Zdrowie Technologie cyfrowe, przemysł i przestrzeń kosmiczna Klimat, energia i mobilność Żywność, biogospodarka, zasoby naturalne, rolnictwo i środowisko
Podział partnerstw na trzy typy dokonano w zależności od sposobu funkcjonowania:
1. Europejskie partnerstwa współprogramowane (Co-programmed European Partnerships)
2. Partnerstwa europejskie współfinansowane (Co-funded European Partnerships)
3. Partnerstwa europejskie instytucjonalne (Institutionalised European Partnerships)
1. Europejskie partnerstwa współprogramowane (Co-programmed European Partnerships):
- Partnerstwa publiczno-prywatne – nawiązywane pomiędzy Komisją Europejską a stowarzyszeniami branżowymi, które reprezentują zainteresowane strony w konkretnych dziedzinach.
- Aby przystąpić do partnerstwa i mieć możliwość wpływania na tematy konkursowe ogłaszane w ramach danego obszaru tematycznego, należy dołączyć do stowarzyszenia będącego częścią danego partnerstwa.
- Realizacja programu badawczego partnerstwa odbywa się poprzez konkursy tematyczne, które są uwzględnione w Programach Pracy poszczególnych klastrów programu Horyzont Europa.
- Udział w konkursach ogłaszanych w ramach danego partnerstwa jest otwarty dla wszystkich podmiotów posiadających osobowość prawną, również dla tych, które nie są powiązane z danym partnerstwem.
2. Partnerstwa europejskie współfinansowane (Co-funded European Partnerships):
- Partnerstwa publiczno-publiczne – ustanawiane pomiędzy Komisją Europejską a agencjami finansującymi badania w danym państwie członkowskim lub stowarzyszonym.
- Agencje finansujące z państw członkowskich i stowarzyszonych łączą swoje środki finansowe z wkładem Komisji Europejskiej, tworząc wspólny budżet partnerstwa.
- Z tego wspólnego budżetu ogłaszane są konkursy otwarte dla podmiotów z krajów, które posiadają swoje agencje finansujące w ramach danego partnerstwa.
- Dla potencjalnych polskich beneficjentów udział w konkursach ogłaszanych przez partnerstwo staje się możliwy po utworzeniu się partnerstwa, pod warunkiem że polska agencja finansująca przystąpi do niego.
3. Partnerstwa europejskie instytucjonalne (Institutionalised European Partnerships):
- Partnerstwa publiczno-prywatne – istnieją dwa rodzaje partnerstw instytucjonalnych:
- Partnerstwa publiczno-prywatne (PP: Komisja Europejska – podmioty prywatne)
- Partnerstwa publiczno-publiczno-prywatne (PPP: Komisja Europejska – państwa członkowskie/stowarzyszone – podmioty prywatne).
- Te typy partnerstw opierają się na decyzji Rady i Parlamentu Europejskiego, zgodnie z artykułem 185 lub 187 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).
- Ten rodzaj partnerstw obejmuje również wspólnoty wiedzy i innowacji EIT, zgodnie z rozporządzeniem dotyczącym EIT oraz Strategiczną Agendą Innowacji EIT (SIA).
- Realizacja partnerstw wymaga zaangażowania finansowego ze strony Komisji Europejskiej, partnerów prywatnych i/lub państw członkowskich.
- Partnerstwa instytucjonalne są wprowadzane jedynie w przypadku, gdy inne formy partnerstw europejskich (takie jak partnerstwa współprogramowane lub współfinansowane) nie są w stanie osiągnąć zamierzonych celów, a także gdy uzasadnione jest długoterminowe podejście oraz wysoki stopień integracji z ekosystemem badań i innowacji.
- Realizacja programu badawczego odbywa się poprzez program pracy opracowywany i zatwierdzany przez samo partnerstwo.
- Aby mieć wpływ na tematy konkursowe, należy przystąpić do partnerstwa, jednakże nie jest to konieczne do udziału w konkursach ogłaszanych przez partnerstwo. Konkursy są otwarte dla wszystkich podmiotów.